Czy masa ciała oraz zawartość tkanki tłuszczowej wpływają na płodność i efektywność starań o ciążę? Mogłoby się wydawać, że to mało istotny czynnik, jednak najczęstsze problemy dotyczące nieregularnych miesiączek, owulacji u kobiet oraz jakości nasienia u mężczyzn mogą wynikać z nieodpowiedniej zawartości tkanki tłuszczowej. 

Prawidłową masę ciała najłatwiej kontrolować z pomocą wskaźnika BMI. Prawidłowa masa ciała powinna mieścić się pomiędzy 18,5 a 24,9. Aby obliczyć swój wskaźnik masy ciała możesz skorzystać z internetowego kalkulatora BMI. W celu obliczenia zawartości tkanki tłuszczowej możesz skorzystać z usług dietetyka, który posiada specjalistyczną wagę do pomiaru składu masy ciała lub wykonać badanie metodą DEXA. Prawidłowy poziom tkanki tłuszczowej u kobiet mieści się w granicach około 20-35%, natomiast u mężczyzn 10-20%. Zakres norm jest szeroki i zależy między innymi od wieku i uwarunkowań genetycznych.

Nadwaga i otyłość a ciąża

Kobiety z otyłością (czyli BMI >30) znacznie częściej doświadczają zaburzeń miesiączkowania oraz owulacji w porównaniu do kobiet z prawidłową masą ciała. Nadmiar tkanki tłuszczowej, szczególnie wisceralnej, czyli zgromadzonej w centralnej części jamy brzusznej powiązany jest z szeregiem zaburzeń metabolicznych w tym zwiększoną insulinoopornością oraz obniżonym stężeniem globuliny wiążącej hormony płciowe (SHGB) – białka, które bierze udział w regulacji androgenów oraz estrogenu. O nich więcej w dalszej części artykułu.

Nadwaga i otyłość nie są powiązane jedynie z trudnością z zajściem w ciążę, ale także z poronieniami i komplikacjami w jej trakcie, jak cukrzyca ciążowa, awaryjne cesarskie cięcie, nadciśnienie ciążowe, stan przedrzucawkowy oraz przedwczesne pęknięcie błony.

Niedowaga a ciąża

Niedowaga (czyli BMI < 18,5) może zmniejszyć płodność kobiet poprzez zaburzenia gospodarki hormonalnej, która wpływa na owulację i szanse zajścia w ciążę. Chociaż szczupłą sylwetkę kojarzymy z aspektem pozytywnym, tak każda przesada i nadmierne odchudzanie nie będzie korzystna podczas starania o ciąże. Kobiety z niedowagą przeznaczają dłuższy okres zanim dojdzie do poczęcia w porównaniu z kobietami o prawidłowej masie ciała. Niedowaga nie tylko wydłuża okres starania o ciążę, ale także zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Przyczyną jest niewystarczająca ilość składników odżywczych dla wzrostu i rozwoju dziecka.

Wpływ tkanki tłuszczowej na gospodarkę hormonalną

Tkanka tłuszczowa oprócz magazynowania energii jest narządem endokrynnie czynnym, co oznacza, że uwalnia substancje wpływające na produkcję i wydzielanie hormonów. Produkowana przez tkankę tłuszczową leptyna (hormon sytości) jest niesamowicie ważna w kontekście zdrowego funkcjonowania podwzgórza, przysadki i jajników. Rolą leptyny jest informowanie mózgu, jaki aktualnie jest stan energetyczny organizmu. Jej stężenie jest proporcjonalne do ilości tkanki tłuszczowej. Można powiedzieć, że leptyna sygnalizuje, czy w naszym organizmie jest teraz stan głodu (kiedy jemy za mało), czy żyjemy w stanie odpowiedniej podaży energii.

Zmniejszony poziom tkanki tłuszczowej czy niedożywienie będzie skutkowało obniżeniem sygnalizacji leptyny do podwzgórza, który odbierze to jako sygnał, że w organizmie panuje głód. Konsekwencją tego jest przestawienie się w stan przetrwania i wyłączenie funkcji reprodukcyjnych.