Psychodietetyk Sandra Stanisławek

Odzyskaj wagę i spokój. Dietetyk kliniczny i Psychodietetyk Sandra Stanisławek

  • 0

    • Niedokrwistość, czyli anemia – objawy, przyczyny i dieta.

    Anemia to niebezpieczny i powszechny stan, WHO szacuje, że około 30% osób na świecie cierpi na anemię. Najbardziej narażone na ryzyko niedokrwistości są kobiety w wieku rozrodczym, ciężarne, a także osoby zmagające się z przewlekłymi chorobami.

    Czym jest anemia?

    Anemię, czyli inaczej niedokrwistość można scharakteryzować jako zmniejszenie stężenia hemoglobiny (Hgb) poniżej normę, hematokrytu (Ht) lub liczby krwinek czerwonych (RBC). Niedokrwistość nie jest chorobą, ale objawem choroby podstawowej wynikającej na tle różnych mechanizmów.

    Rodzaje anemii

    Podłoże anemii rozróżnia się na podstawie oceny objętości krwinek czerwonych (MCV), które są charakterystyczna dla poszczególnych stanów. Wyróżnia się anemię mikrocytarną, normocytarną, makrocytarną oraz hemolityczną. Poniżej możesz zapoznać się z przyczynami poszczególnych rodzajów niedokrwistości.

    Anemia mikrocytarna

    • Niedokrwistość z niedoboru żelaza  
    • Niedokrwistość choroby przewlekłej (celiakia, ch. wrzodowa żołądka, celiakia)
    • Niedokrwistość sideroblastyczna
    • Talasemia
    • Zatrucie ołowiem

    Anemia normocytarna

    • Niedokrwistość choroby przewlekłej (AOCD)
    • Niewydolność nerek
    • Niedokrwistość aplastyczna
    • Czysta aplazja czerwonokrwinkowa
    • Zwłóknienie szpiku
    • Szpiczak mnogi

    Anemia makrocytarna

    • Niedobór kwasu foliowego i witaminy B12
    • Alkohol
    • Choroba wątroby
    • Niedoczynność tarczycy
    • Zespół mielodysplastyczny (MDS)
    • Indukowane przez leki: moczopędne, chemioterapeutyczne, hipoglikemizującem, przeciwdrgawkowe, przeciwbakrteryjne i przeciwwirusow

    Anemia hemolityczna

    • hemoliza pozanaczyniowa – krwinki czerwone są przedwcześnie usuwane z krążenia przez wątrobę i śledzione.
    • hemoliza wewnątrznaczyniowa – krwinki czerwone rozpadają się w krążeniu i występują rzadziej.

    Objawy anemii

    Niestety objawy są dość niecharakterystyczne, dlatego też często bagatelizowane i usprawiedliwiane codziennym stresem i pędem życia.

    1. Zmęczenie i ciągły brak energii.
    2. Bóle głowy i migreny.
    3. Pogorszona pamięć i koncentracja.
    4. Większa podatność na infekcje, poprzez zaburzoną pracę układu odpornościowego.
    5. Zwiększone wypadanie włosów.
    6. Pogorszona praca tarczycy.

    Ze względu na brak jednoznacznych objawów, które można by połączyć z występowaniem anemii, ważne jest wykonywanie systematycznych badań profilaktycznych, nawet jeśli pierwotnie problemy są niezauważalne. Szybkie zdiagnozowanie problemu pozwala na szybkie wdrożenie odpowiednich środków zapobiegających dalszemu rozwojowi anemii oraz wyrównanie odpowiednich parametrów za pomocą zmiany stylu życia, farmakoterapii oraz pełnowartościowej diety.

    Konsekwencje długotrwałej anemii

    Nieleczona niedokrwistość może stanowić bardzo poważny problem i nawet zagrażać życiu. Niedokrwistość powoduje zmniejszenie zdolności krwi do przenoszenia tlenu. W krótkim okresie organizm sobie poradzi z adaptacją do panującego stanu poprzez wzrost częstości akcji serca i częstości oddechów.

    Nieleczona niedokrwistość może powodować niewydolność wielonarządową na skutek wyczerpania organizmu w zasoby naprawcze. Objawy mogą obejmować między innymi wysoką niewydolność serca, dusznicę bolesną, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia poznawcze i niewydolność nerek. U kobiet w ciąży nieleczona niedokrwistość może powodować poronienia, przedwczesny poród i niską masę urodzeniową.

    Odpowiedni poziom żelaza może obniżać ryzyko niepłodności w wyniku zaburzeń owulacji. Badania pokazują, że niewystarczająca ilość żelaza może prowadzić do braku owulacji i gorszej jakości komórek jajowych, co może obniżać płodność o 60% w porównaniu do kobiet o prawidłowych parametrach żelaza we krwi.

    Niedobór żelaza zaburza pracę systemu odpornościowego, zwiększa podatność na stany zapalne.

    Jak przygotować się do badań

    Diagnostyka różnicująca odbywa się na podstawie próbki z krwi i można przygotować się do niej w każdej chwili, jednak istotną kwestią jest, aby wśród kobiet nie był to dzień podczas menstruacji. Do badania najlepiej przyjść na czczo (12h od ostatniego posiłku) oraz zadbać o kilka elementów diety dnia poprzedniego, które mogłyby zafałszować wynik. Dlatego dzień przed badaniem nie należy spożywać zakwasu z buraka czy krwistego mięsa i podrobów (np. steka), które zawierają wysoką zawartość żelaza.

    A jakie badania wykonać?

    • morfologia krwi (pełna),
    • żelazo,
    • ferrytyna,
    • witamina B12,
    • kwas foliowy.

    Wyżej wymienione badania warto skonsultować z lekarzem, aby wykluczyć lub potwierdzić i zróżnicować rodzaj potencjalnie występującej anemii.

    Laboratoryjne zakresy normy dla hemoglobiny (Hgb) są następujące:

    • 13,5 do 18,0 g/dl u mężczyzn
    • 12,0 do 15,0 g/dl u kobiet
    • 11,0 do 16,0 g/dl u dzieci
    • U kobiet w ciąży występują różnice w zależności od trymestru, ale na ogół większa niż 10,0 g/dl

    Co może być powodem najczęściej występującej anemii z niedoboru żelaza?

    1. Niedoborowa dieta (dieta wegetariańska, wegańska, bogata w szczawiany, kofeinę i teinę).
    2. Utrata żelaza wraz z krwią (krwotoki, obfite miesiączki, zabiegi).
    3. Zaburzenia wchłaniania żelaza (IBD, celiakia, operacje na żołądku i jelitach).
    4. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo (kobiety w wieku rozrodczym, w ciąży).

    Kawę i herbatę bogate w związki jak kofeina i teina spożywaj w odstępie 0,5-1 godziny od posiłku.

    Produkty bogate w żelazo

    Co wspomaga wchłanianie żelaza?

    • Witamina C

    Witamina C może wspierać́ wchłanianie żelaza, dlatego warto, aby posiłki łączyły żelazo z produktami bogatymi w witaminę̨ C, wówczas suplementacja samej witaminy C nie będzie konieczna. Jakie produkty bogate są w witaminę C?

    Czarna porzeczka, papryka, nać pietruszki, brukselka, brokuł, kalafior, truskawka, kiwi.

    • Szczep bakterii Lactiplantibacillus plantarum 299v

    Szczep L. plantarum 299v poprawa wchłanianie żelaza, dodatkowo stosowany jest u osób z problemami żołądkowo-jelitowymi, w tym zespołem jelita nadwrażliwego łagodząc jego objawy.

    • Sok z pokrzywy

    Wiele osób chwali właściwości soku z pokrzywy, dzięki którym obserwują poprawę wskaźników w kontekście anemii, niestety nadal brakuje rzetelnych danych na temat skuteczności soku z pokrzywy podczas terapii niedokrwistości. Pokrzywa jest bogata w zasoby żelaza, co więcej zawiera w sobie także witaminę C, która może poprawiać jego wchłanianie. Zawarte w pokrzywie żelazo wraz z miedzią, witaminą K i kwasem foliowym to niezbędne składniki biorące udział w procesie tworzenia erytrocytów i hemoglobiny oraz związki te są łatwo przyswajalne.

    Jeśli już teraz chcesz zadbać o odpowiedni poziom każdego ze składników w swojej diecie skorzystaj z wiosennych jadłospisów z Thermomixem, które pozwolą Ci na odpowiednią podaż żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12 w swojej diecie.
    Możesz również umówić się do mnie na indywidualną konsultację, na której dokładnie omówimy Twój przypadek, dobierzemy indywidualnie spersonalizowaną suplementację oraz sposób odżywiania.

    Piśmiennictwo

    1. https://www.who.int/health-topics/anaemia#tab=tab_1
    2. Turner J, Parsi M, Badireddy M. Niedokrwistość. [Aktualizacja 2022 sie 8]. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 styczeń-. Dostępne od: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499994/
    3. Sung ES, Choi CK, Kim NR, Kim SA, Shin MH. Association of Coffee and Tea with Ferritin: Data from the Korean National Health and Nutrition Examination Survey (IV and V). Chonnam Med J. 2018 Sep;54(3):178-183. doi: 10.4068/cmj.2018.54.3.178. Epub 2018 Sep 27. PMID: 30288374; PMCID: PMC6165914.
    4. Salma F Ahmad Fuzi, Dagmar Koller, Sylvaine Bruggraber, Dora IA Pereira, Jack R Dainty, Sohail Mushtaq, A 1-h time interval between a meal containing iron and consumption of tea attenuates the inhibitory effects on iron absorption: a controlled trial in a cohort of healthy UK women using a stable iron isotope, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 106, Issue 6, December 2017, Pages 1413–1421, https://doi.org/10.3945/ajcn.117.161364
    5. Vonderheid SC, Tussing-Humphreys L, Park C, Pauls H, OjiNjideka Hemphill N, LaBomascus B, McLeod A, Koenig MD. A Systematic Review and Meta-Analysis on the Effects of Probiotic Species on Iron Absorption and Iron Status. Nutrients. 2019 Dec 3;11(12):2938. doi: 10.3390/nu11122938. PMID: 31816981; PMCID: PMC6949908.
    6. Skolmowska D, Głąbska D. Effectiveness of Dietary Intervention with Iron and Vitamin C Administered Separately in Improving Iron Status in Young Women. Int J Environ Res Public Health. 2022 Sep 20;19(19):11877. doi: 10.3390/ijerph191911877. PMID: 36231177; PMCID: PMC9564482.